O novom zavetu

Bibliografska provera je ispit prenosa teksta po kome su dokumenti došli do nas.Drugim rečima,ako nemamo originalne dokumente,koliko su pouzdane kopije koje imamo u pogledu broja rukopisa i vremenskog razmaka između originala i postojeće kopije. Hrišćani mogu biti zahvalni za ogromno bogatstvo izvora rukopisa Novog Zaveta u poređenju sa drugim davno nastalim tekstovima. Istorija Tukidida(460-400.g.pre n.e.)dostupna nam je iz samo osam rukopisa koji datiraju iz 900-te god.n.e..gotovo 1300 godina nakon pojave originala. Aristotelova Poetika je napisana oko 343.god pre n.e. a najranija kopija datira iz 1100-te god.n.e.Razlika je ,dakle 1400 godina i postoji samo 5 primeraka kopije. Kada se govori o verodostojnosti rukopisa Novog Zaveta nailazimo na obilje materijala.Posle otkrića ranih rukopisa na papirusu koja su premostila vremensku prazninu između Hristovog vremena i drugog veka,otkriveno je još mnogo drugih rukopisa.Danas postoji preko 20.000 pronađenih kopija Novog Zaveta.Ilijada je na drugom mestu po verodostojnosti rukopisa sa 643 kopije.Ovo mas uverava da je pravi tekst Novog Yaveta nesumljivo potvrđen. Sada da pogledamo da li se tim zapisima može verovati i u kojoj meri.Taj problem će rešiti unutrašnja provera činjenica. Aristotel je rekao:’’Dokument,sam po sebi mora da svedoči o sopstvenoj istinitosti,i kritičar nema pravo da nameće svoj sud o istinitosti ili nepouzdanosti datog dokumenta’’. Po Luisu Gotšalku,profesoru istorije na univerzitetu u Čikagu,od najvećeg je značaja sposobnistpisca li svedoka da kaže istinu.Ta sposobnost iznošenja istine je blisko povezana sa tim da li je svedok gegrafski i vremenski blizak događajima koje beleži.Znamo da su novozavetne izveštaje o životu i učenju Isusa Hrista zabeležili ljudi koji su bili ili očevici ili bliski saradnici onih koji su događajima prisustvovali. Govoreći o vrednostiprvobitnih izvora novozavetnih spisa,F.F.Brus,profesor biblijske kritike i egzegeze na univerzitetu u Manačesteru je rekao:’’Prvi propovednici nisu mogli da računaju samo na prijateljski nastrojene svedoke,već je bilo i drugih,manje prijateljski raspoloženih,koji su takođe bili upoznati sa činjenicama o Isusovoj službi i smrti.Učenici nisu smeli da dozvole greške jer bi ih odmah razotkrili oni kojima bi to bilo veliko zadovoljstvo.Nasuprot tome ,jedna od najvažnijih stvari u prvobitnom apostolskom propovedanju je hrabro pozivanje na saznanje koje slušaoci poseduju’’(F.F.Bruce-the New Tetament Documents) Treba li veći dokaz od toga da posvedoči da je i ovaj metod dokazao istinitost Novog Zaveta. Ostala nam je još jedna provera.Spoljašnja provera činjenica.Ovaj test utvrđuje da li ima drugih izvora,osim onoga koji analiziramo,koji potvrđuju njegovu tačnost,pouzdanost i verodostojnost.Ovog testa sam se ranije dotakao kada sam navodio hriščanski i nehrišćanske pisce koji su živeli u II III veku ,a koji su citirali tekstove Novog Zaveta.Ne bih želeo da vam oduzimam vreme ponavljajući već napisano,samo ću zaključiti da je i ovaj test potvrdio verdostojnost novozavetnih spisa. Sem tih zapisa postoje i brojne arheološke iskopine koje potvrđuju istoričnost Novog Zaveta. Kao zaključak navešću reči dr.Klarka H.Pinoka,profesora na Ridžent koledžu,koji izjavljuje:’’Ne postoji ni jedan dokument iz prošlosti o kome svedoči tako izuzetan skup pisanih i istorijskih svedočanstava na odnovu kojih se može doneti razumna odluka.Jedan iskren čovek ne može da isključi ovakvu vrstu izvora.Skepticizam u vezi sa istorijskim akreditivima hrišćanstva zasnovan je na iracionalnim predrasudama’’(Clark Pinnock –Set forth zour case)

Sve novozavetne knjige pisane su na tzv ’’kini’’tj,.na aleksandrijskom narodnom narečju grčkog jezika.Tim jezikom su govorili svi kulturni žitelji Rimskog carstva ,pa su ga koristili i apostoli kako bi zapisi bili dostupni svim građanima. Karakteristično je da su za pisanje korišćena samo velika slova grčkog alfabeta,bez znakova interpunkcije i bez odvajanja jedne reči ood druge.Mala slova su ušla u upotrebu tek u devetom veku isto kao i odvajanje reči.Znaci interpunkcije su uvedeni tek nakon pronalaska štamparije.Podelu na poglavlja izvršio je kardinal Hugo u 13-om veku,a podelu na stihove pariski štampar Robert Stefan u 16-om veku. Vreme pisanja knjiga Novog Zaveta se ne može utvrditi sa potpunom tačnošću ali je nesumljivo da su sve bile napisane u drugoj polovini prvog veka.Ovo se jasno vidi i iz toga što pisci koji su živeli u drugom veku(Justin Filosof,neznabožacki pisac Kels,Ignjatije Bogonosac i dr.) citiraju novozavetne knjige i pozivaju se na njih.Prvonastale novozavetne knjige su poslanice svetih apostola napisane iz potrebe da se utvrdi vera novonastalih hrišćanskih zajednica.Potom se pojavila i potreba za hronološkim i sistematskim iznošenjem Hristovog života na zemlji. Pitanje koje se najčešće postavlja u vezi sa knjigama Novog Zaveta je :koliko su ti zapisi zaista pouzdani.Pošto je Novi Zavet osnovni istorijski izvor podataka o Isusu Hristu,mnogi kritićari hrišćanstva su pokušali da negiraju pouzdanost novozavetnih zapisa.Ali njihovi pokušaji su se pokazali bezuspešnim jer su prevaziđeni savremenim arheološkim otkrićima i ispitivanjima. Otktrića ranih spisa na papirusu(spis Džona Rajlija iz 130.god..n.e.;Čester-Biti papirus iz 155 god.n.e.;Bodmer papirus II iz 200.god n.e)premostili su prazninu između Hristovog vremena i postojećih spisa kasnijeg datuma. Prof.Milard Bjurous predavač na Jejlu tvrdi da je ’’rezultat uporešivanja Novog Zaveta na grčkom i jezika papirusa porast poverenja u tačnost prenosa samog novozavetnog teksta’’(Millar Bburoes-What mean these stones) Viljem Olbrajt,najistaknutiji biblijski arheolog današnjice piše:’’Već sada možemo jasno reći da nema čvrste osnove za postavljanje ijedne novozavetne knjige posle 80-te godine n.e.’’(William Albright –Cristianity today) Lično verujem da pouzdanost tekstova Novog Zaveta sa istorijske tačke gledišta treba testirati po istim kriterijumima kao i sve istorijske dokumente.Postoje tri principa istoriografije i to su:bibliografski test ,unutrašnja provera činjenica i spoljasna provera činjenica.U narednim redovima videćemo šta su ovi testovi pokazali.

Svetim pismom Novog zaveta naziva se zbirka onih knjiga koje ulaze u sastav Biblije, a koje su se pojavile nakon Hristovog rođenja.Ove knjige napisali su Hristovi učenici da bi pokazali kako je otelovljeni Sin Božji ,Isus Hristos,spasao ljude od večne smrti..Zatim nam govore o nastajanju prvih hršćanskih zajednica,njihovom širenju ,prenose nam pouke sv.apostola o tome kako hrišani treba da žive i da se ponašaju u skladu sa Hristovim učenjem čineći hrišćanstvo praktičnim i ostvarljivim.Na kraju nas opominje na drugi dolazak Hristov i početak suda nevernima.Uči nas i pomaže nam da se za taj događaj što bolje pripremimo. Sam naziv ‘’Novi Zavet’’je nastao kao posledica novih učenja koje je izneo sam Hristos kao i obećanjima koje je On dao ljudima.Obećanja o neraskidivom savezu između Boga I ljudi koji je zapečaćen Njegovom krvlju. Novi Zavet sadrži ukupno 27 knjga koje se tematski mogu podeliti u 4 grupe.Prvu grupu čine ZAKONSKE KNJIGE u koje spadaju 4 jevanđelja.Druga grupa je ISTORIJSKA KNJIGA tj kniga Dela apostolskih.Treća grupa su POUČNE KNJIGE u koje spadaju apostolske poslanice kojih ima ukupno 21-a knjiga.Četvrta grupa je PROROČKA KNJIGA tj.knjiga Apokalipse ili Otkrivenja sv.Jovana bogoslova. Sve novozavetne knjige su kanonske.Kanonski status ove knjige su dobile odmah posle svog pojavljivanja,jer su svima bila poznata imena njihovih autora.Postoji mnogo dokaza da je Crkva od početka priznavala kanonsku vrednost knjiga koje su nam danas poznate.Već kod apostolskih učenika nalazimo na citiranje knjiga Novog Zaveta.Na citiranje novozavetnih tekstova nailazimo i kod kasnijih crkvenih pisaca tzv.apologeta koji su živeli u drugom veku.Tako npr.sv.mučenik Justin Filosof u svojoj knjizi ‘’Razgovor sa Trifonom judejcem’’navodi 127 novozavetnih tekstova;zatim sv.mucenik Irinej,episkop iz Liona,u svom delu ‘’Pet knjiga protiv jeresi’’svedoči o ugledu sva 4 jevanđelja i navodi veliku količinu citata iz njih.Od jednog od najčuvenijih crkveih pisaca,Oregona,koji je živeo krajem drugog II i početkom III veka do nas dolazi čitav niz dela u kojima on navodi novozavetne tekstove ne samo iz jevanđelja već i iz čitavog Novog Zaveta. Neobično je i značajno svedočanstvo nehrišćanskih mislilaca tog doba.U delima Vasilida,Karpokata,Valentina.Ptolomeja,Herakliona I Markiona,nalazimo na mnoga mesta iz kojih se jasno vidi da su novozavetne knjige i njima bile dobro poznate.Svi oni su živeli u drugom veku.

- POJAM SVETOG PISMA NOVOG ZAVETA -